تخفیف مجازات

پس از تعریف جرم در ماده دو قانون قانون مجازات به بررسی مجازات های قانونی برای هر جرم پرداخته شده است.
اما نظر به اینکه ممکن است ارتکاب جرم تحت شرایط مختلف یا توسط اشخاصی با شرایط و وضعیت های خاص اتفاق افتاده باشد مثلا تحت تاثیر تحریک توسط شاکی و شرایط سنی و غیره قانونگذار راهکاری بعنوان تخفیف مجازات نیز برای این اشخاص درنظر گرفته است که با درنظر گرفتن پاره ای شرایط در شخص مرتکب یا وضعیت و شرایط ارتکاب جرم و یا دیگر وضعیت ها که در ادامه به آن خواهیم پرداخت امکان تخفیف مجازات وجود داشته باشد. این شرابط در قانون بعنوان معاذیر قانونی و کیفیات مخففه جرم شناخته می شوند
اثر تخفیف مجازات تعیین مجازات به کمتر از حداقل قانونی آن جرم است.

تخفیف مجازات شامل چه جرامی می شود؟
این تخفیفات شامل جرایم تعزیری و بازدارنده می باشد.
جرایم تعزیری جرایمی هستند که در شرع برای آنها مجازات تعیین نشده و بلکه نوع و میزان آن را حکومت برای ایجاد نظم در مراحل قانونگذاری تعیین نموده است.
با این تعریف تخفیف مجازات قابل اعمال در جرایمی که شرع میزان و نوع آن را تعیین کرده است مانند جرایم حدی قابل اعمال نخواهد بود.

عوامل و شرایط تخفیف مجازات کدامند؟
مطابق ماده 38 قانون مجازات اسلامی شرایط و عواملی که می تواند در تخفیف مجازات مرتکب، موثر باشد عبارتند از:
گذشت شاکی یا مدعی خصوصی
همکاری موثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن
اوضاع و احوال خاص موثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم
اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار موثر وی درحین تحقیق و رسیدگی یعنی اگر قبل از تعقیب متهم اقرار کند به جرمی که مرتکب کرده و یا در جریان رسیدگی به جریان تحقیق کمک کند این موضوع می تواند از عوامل تخفیف مجازات باشد. همچنین تلاش متهم برای کاهش اثرات ناشی از جرم و جبران آن، نیز می تواند در تخفیف مجازات وی تاثیرگذار باشد. نمونه این مورد در تصادفات غیرعمدی دیده می شود ک در صورت فرار مقصر از صحنه تصادف و عدم همکاری در اطلاع رسانی وضعیت مصدوم از کیفیات مخففه محروم می گردد.
پشیمانی، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری و خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم.
در مورد معاون یا شرکای جرم م،داخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم
تبصره ۱- دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.
تبصره ۲- هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیشبینی شده باشد، دادگاه نمی‌تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.

چگونگی تخفیف مجازات :
ماده 37 قانون مجازات اسلامی نحوه تقلیل مجازات را شرح داده البته با کلمه می تواند این اختیار به دادگاه داده شده و الزامی نیست. بلکه دادگاه می تواند درصورتیکه یک یا چند مورد از جهات نام برده شده در بالا وجود داشته باشد مجازات مرتکب را به مجازاتی که به حال وی مناسب تر باشد تقلیل دهد یا تبدیل کند:
الف - تقلیل مجازات حبس به میزان یک تا سه درجه در مجازات‌های درجه چهار و بالاتر؛
ب - تقلیل مجازات حبس درجه پنج و درجه شش به میزان یک تا دو درجه یا تبدیل این مجازات و مجازات حبس درجه هفت حسب مورد به جزای نقدی متناسب با همان درجه؛
پ - تبدیل مصادره کل اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار؛
ت - تقلیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال؛
ث تقلیل سایر مجازات‌های تعزیری به میزان یک یا دو درجه یا تبدیل آن به مجازات دیگر از همان درجه یا یک درجه پایین تر؛
تبصره - چنانچه در اجرای مقررات این ماده یا سایر مقرراتی که به موجب آن مجازات تخفیف می یابد، حکم به حبس کمتر از نود و یک روز صادر شود، به مجازات جایگزین مربوط تبدیل می‌شود.
نکته مهم : اگر به موجب ماده مذکور، مجازات حبس مرتکب، به کمتر از نود و یک روز تقلیل یابد با توجه به اینکه مطابق مقررات سابق تبدیل مجازات حبس کمتر از نود و یک روز به سایر مجازات های غیر از حبس الزامی بود لذا مجازات حبس تبدیل به مجازات جایگزین می گردد.

میزان حبس های درجه یک تا هشت پس از تخفیف چه می شود؟
با توجه به اینکه ماده مذکور میزان تخفیف را بر اساس درجات مجازات تعیین و تشریح نموده، درجات حبس بشرح ذیل می باشد:
حبس تعزیری درجه 1 : بیش از 25 سال
حبس تعزیری درجه 2 : بیش از 15 تا 25 سال
حبس تعزیری درجه 3 : بیش از 10 تا 15 سال
حبس تعزیری درجه 4 : بیش از 5 تا 15 سال
حبس تعزیری درجه 5 : بیش از 2 تا 5 سال
حبس تعزیری درجه 6 : بیش از 6 ماه تا 2 سال
حبس تعزیری درجه 7 : 91 روز تا 6 ماه
حبس تعزیری درجه 8 : حبس تا 3 ماه
بدین ترتیب حبس های بیست و پنج سال می تواند با توجه به شرایط پیشگفته، به حبس پنج تا پانزده سال تبدیل شود

چه جرایمی شامل تخفیف مجازات نمی شوند؟
- جرایم غیر از تغزیری و بازدانده شامل تخفیف نیست. مانند جرایم حدی
- جرایم مربوط به اخلال در نظام اقتصادی کشور
- جرائم مربوط به گسترش فضای سبز
- جرائم موضوع مواد مخدر
- سرقت درصورتیکه مرتکب سه فقره محکومیت قطعی به همین اتهام را داشته باشد
- جرایم غیرعمدی در تصادفات در صورتیکه مصدوم نیاز به کمک داشته و مقصر علیرغم امکان کمک، خودداری کند
- درصورت وجود و اعمال یکی از شرایط تخفیف، امکان استفاده از جهات دیگر وجود ندارد.
منبع: وب وکیل