برای تعیین وقت حضوری و قرارداد با وکیل از این بخش استفاده کنید.
حداقل سن قانونی ازدواج دختران در ایران
حداقل سن قانونی ازدواج دختران در ایران سن ازدواج بحثی است که در جامعه بسیار مطرح است بخصوص با حساسیت عمومی نسبت به حقوق کودکان همواره پس از انتشار اخباری مبنی بر ازدواج کودکان بحث کودک همسری و سن مجاز ازدواج مورد بحث و بعضا انتقادهایی قرار میگیرد. با این موضوع سوالی که به ذهن میرسد اینست که سن مجاز برای ازدواج در ایران چند سال است
سن مجاز ازدواج در ایران درذ قانون صراحتا سنی برای ازدواج مطرح نشده است اما از آنجا که محدودیت هایی برای سنین زیر 13 سال دختران و 15 سال برای پسران مطرح شده است غالبا سن مجاز را این سنین میدانند یعنی برای دختران 13 سال و برای پسران 15 سال تمام. ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی -اصلاحی ۱۳۸۱/۰۴/۰۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام- به تصریح تأکید دارد بر اینکه عقد نکاح دختر در زیر سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر در زیر سن ۱۵ سال تمام شمسی، منوط به اذن ولی، رعایت مصلحت و تشخیص دادگاه صالح است. در سال 1391 قانون حمایت از خانواده برای متخلفین از این مقرره یعنی مردی که همسر خود را بدون شرایط فوق به عقد خود درآورد و همچنین برای سرپرست کودک نیز مجازات هایی درنظر گرفته است
شرایط ازدواج زیر سن مقرر براساس ماده 1041 قانون مدنی شرایط ازدواج زیر سن قانونی بصورت زیر می باشد:
1. اذن ولی: ولی که شامل پدر یا جد پدری دختر است،باید رضایت خود و اراده اش را مبنی بر ازدواج فرزندش بصورت واضح اعلام کند.
2. رعایت مصلحت فرزند: تعیین اینکه مصلحت فرزند زیر سن قانونی در چیست بطور دقیق مشخص نیست. تشخیص مصلحت کاربسیار دشواری است. در واقع شرایط و عوامل متفاوتی در تعیین مصلحت دخیل هستند که باید مورد بررسی قرار بگیرند.
3. تشخیص دادگاه: برای ازدواج فرزند زیر سن قانونی باید مجوز قانونی از دادگاه دریافت شود. در اینجا مداخله دادگاه باعث میشود که حقوق افرادی که زیر سن مقرر قانونی هستند برای ازدواج رعایت شود و این امر فقط به اذن ولی متکی نباشد در واقع تنها ولی پدر یا پدر بزرگ پدری او برای ازدواج او تصمیم نگیرند.
مقررات مرتبط با حداقل سن ازدواج: در قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1353 حداقل سن ازدواج برای دختران ۱۸ سال تمام شمسی و پسران ۲۰ سال تمام در نظر گرفته شد و دادگاه تنها در شرایط خاص به دختران زیر 18 سال اجازه ازدواج می دادند و برای پسران هیچ استثنایی در این قانون نشده بود. البته رسم و رسومات برخی روستاها و حتی شهرها بر این بود که دختران با سن بلوغ ازدواج کنند و این قانون بعنوان قانونی جهت جلوگیری از برخی سواستفاده ها تصویب شد اما آیا کاملا اجرا میشد یا خیر باید روند تاریخی آن زمان را بررسی نمود.
پس از آن قانون گذاران در سال 1361ماده 1041 قانون مدنی را تغییر دادند و یک باره سن ازدواج را برای دختران از 18 به 9 سال و برای پسران از 20 سال به ۱۵ سال کاهش دادند. تصویب این قانون باعث نگرانی برخی فعالان اجتماعی و حقوقدانان شد و آن را ناهمگون با جامعه ایرانی دانستند. اما این قانون تا سال 1381 بدون کوچکترین تغییری استوار ماند.
در سال 1381 با اصلاح ماده 1041 قانون مدنی اگرچه در مورد حداقل سن ازدواج دختران تصریحی نشد اما با توجه به اینکه ازدواج دختران کمتر از 13 سال را منوط به شرایطی از جمله اجازه پدر، مصلحت طفل و اجازه دادگاه دانست نتیجه عملی این شد که ازدواج در سن بیش از 13 سال دختران با محدودیتهای مذکور مواجه نیست و سن ازدواج دختران را میتوان 13 سال شمسی دانست
مجازات های مرتبط با سن ازدواج از حیث ضمانت اجرای حقوقی، ازدواج با کودک بدون اجازه ولی قهری و اجازه دادگاه از سوی دادگاه خانواده محل مربوطه حکم به بطلان داده میشود. در این مورد در سال ۶۳ رأی وحدت رویه نیز از سوی هیأت عمومی قضات دیوان عالی کشور صادر شده است. همچنین از حیث ضمانت اجرای کیفری مطابق ماده ۵۰ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۹۱، مردی که بدون رعایت شرایط قانونی یادشده با دختر زیر ۱۳ سال ازدواج کند، تحت تعقیب جزایی قرار میگیرد و به حبس درجه شش (بیش از ۶ماه تا ۲ سال) محکوم میشود. همچنین چنانچه در عمل زناشویی، کودک به نقص عضو یا مرض دائم مبتلا شود، شوهر به حبس درجه پنج (بیش از ۲ تا ۵ سال) محکوم میشود و چنانچه عمل زناشویی منجر به فوت کودک شود علاوه بر پرداخت دیه به حبس درجه چهار (بیش از ۸تا ۱۰سال حبس) محکوم میشود. از سوی دیگر نظر به اینکه در چنین ازدواجهایی معمولاً والدین کودک نیز مقصرند زیرا اذن و اجازه عقد نکاح کودک خود را دادهاند. در این صورت پدر، مادر، سرپرستان قانونی طفل و یا اشخاصی که قانون حضانت کودک را به آنها سپرده است، حسب مورد به حبس تعزیری درجه ۶ (بیش از ۶ماه تا ۲ سال) محکوم میشوند. در عقد کودک، عاقدی که عقد نکاح را برگزار و صیغه شرعی ازدواج را جاری میکند به حبس تعزیری درجه ۶ مذکور محکوم میشود
سن مناسب ازدواج از لحاظ روانشناسی و اجتماعی طبعا پاسخ به این سوال برای هر شخص و هر خانواده ای متفاوت است چرا که برای تعیین سن مناسب ازدواج فاکتورهای متفاوتی وجود دارد. پس برای پیدا کردن بهترین سن برای ازدواج لازم است که هر فرد را با توجه به شرایط زندگی و شرایط عقلی خودش بسنجیم. مثلا سن مناسب ازدواج درجوامع روستایی و شهری با توجه به نوع فرهنگ و نوع تغذیه و شرایط فردی متفاوت است.
کنوانسیون حمایت از حقوق کودکان و سن ازدواج در کنوانسیون حمایت از حقوق کودکان که ایران نیز آنرا امضا نموده و پذیرفته، کلیه افراد زیر ۱۸ سال، طفل و نابالغ خوانده می شوند. پس در نتیجه قوانین حاکم بر جامعه نباید در تناقض با تعهدات بین المللی باشد. به این ترتیب بازنگری و تغییر در ماده 1041 قانون مدنی از نظر بسیاری از حقوقدانان ضروری بنظر میرسد.
منبع: وب وکیل