قتل عمد چیست و تحقق آن چگونه است؟

قتل عمد چیست؟

کمتر کسی هست که مفهوم قتل را نداند اما آنچه مهم و محل اختلاف نظر است همانا راه های اثبات آن و ارکان تشکیل دهنده این نوع از قتل است که آن را متفاوت از قتل غیر عمد و قتل شبه عمد میکند.
در رده بندی امور قضایی، قتل عمد در امور کیفری قرار میگیرد که در همان قسمت نیز بعنوان جرایم در صلاحیت دادگاه های کیفری یک میباشد.
با توجه به ارزش جان هرانسانی که در شرع و قانون همواره مورد تاکید قرار گرفته، تا حدی که در کتاب آسمانی تمثیل اینکه اگر کسی یک شخص را بکشد مانند آنستکه همه انسان ها را کشته ، قانونگذار هم ضمن جرم انگاری این موضوع، مجازات هایی در نظر گرفته است که بخشی برگرفته از دستورات شرع بوده و بخشی نیز بنا بر مصالح جامعه میباشد.
بطور خلاصه قتل یعنی سلب حق حیات از شخصی دیگر بدون اذن شرع و قانون (مثال انجام اعدام توسط مامور مربوطه بعلت تجویز قانون و حکم قطعی مقام قضایی و طی کردن مراحل لازمه، قتل محسوب نمیشود.


قتل عمد نیز مانند سایر جرایم نیاز به ارکانی دارد که با تجمیع آنها محقق میشود.
ارکان تشکیل دهنده قتل عمد :
رکن قانونی جرم
رکن مادی جرم
رکن معنوی جرم

رکن قانونی جرم قتل عمد :

رکن قانونی این جرم در ماده 290 قانون مجازات اسلامی بشرح زیر، تصریح شده است
هرگاه مرتکب با قصد ایراد جنایت کاری را انجام دهد و موجب قتل شود چه آن عمل نوعا کشنده باشد یا نباشد و یا عمدا کاری را انجام دهد که نوعا باعث قتل میشود حتی بدون قصد قتل – همچنین است کاری که نوعا باعث جنایت نمیشود اما در مورد شخص مجنی علیه کشنده است و مرتکب نیز از این موضوع خبر دارد – یا مرتکب قصد جنایت دارد اما شخص خاصی مدنظر نیست مانند بمب گذاری.

عنصر مادی جرم قتل عمد :

عنصر مادی این جرم هر عملی است که موجبات تحقق مرگ شخص دیگر را فراهم آورد مانند ایراد ضربه با چاقو به قلب کسی یا حتی خبری بسیار بد که باعث ایست قلبی کسی شود و خبردهنده از این وضعیت خبر داشته باشد.
عنصر معنوی جرم قتل عمد :
آگاهی و قصد شخص در ایراد صدمه و جنایت به شخص دیگر به گونه ای که بداند باعث سلب حیات خواهد شد.

راه های اثبات قتل عمد :

برای اشخاصی که یا درمضان اتهام قتل قرار میگیرند و یا یکی از نزدیکان آنها مورد جرم واقع میگردد سوال مهم اینست که ارتکاب قتل توسط مضنون و یا بیگناهی شخص یا باصطلاح حقوقی برائت متهم چگونه اثبات میشود. این امر حساس حقوقی از جمله مواردیست که باید با حضور وکیل رسیدگی شود و چنانچه شخص متهم وکیل تعیینی به دادگاه معرفی ننماید از طرف دادگاه برای وی وکیل تسخیری انتخاب و معرفی خواهد شد.

راه های اثبات قتل عمد عبارتند از :

اقرار متهم :

اقراریعنی اخبار به ضد خود و این یکی از اصلی ترین دلایل اثبات جرم است البته به شرطی که در کمال صحت و سلامت اقرار کننده بوده و قرائنی بر خلاف آن نیز نباشد و اقرار کننده بدون فشار و اجبار اظهار به اقرار کرده باشد.

شهادت شهود :

یکی از راه های اثبات جرم شهادت شهود است که مطابق ماده 199 قانون مجازات اسلامی جرایمی مثل قتل عمد با شهادت دو مرد قابل اثبات است. این دو شاهد عاقل و بالغ و عادل باید در هنگام وقوع قتل در محل حاضر بوده و به چشم خود قتل را دیده باشند و باصطلاح مشاهده مستقیم صورت گرفته باشد و همچنین رابطه دشمنی و کینه با متهم نداشته باشند.

قسامه :

اگر سایر ادله موجود نباشد و مورد از موارد لوث باشد نوبت به قسامه میرسد. عبارت است از پنجاه قَسَم برای اثبات قتل عمدی توسط خویشاوندان نَسَبی مدعی موارد لوث یعنی مواردیکه اماره ای بر قتل توسط شخصی هست اما دلیل قطعی وجود ندارد مثال اطلاع دادن توسط طفل که شرایط شهادت ندارد.

علم قاضی:

یکی از ادله بسیار مهم در این جرم علم قاضی است. قاضی پس از بررسی کامل ادله ارائه شده و نتیجه تحقیقات از جمله معاینه محل، نتایج پزشکی قانونی و غیره، اگر ادله را کافی نداند آن را رد کرده و در غیر اینصورت میتواند بپذیرد.