اعاده حیثیت

اعاده حیثیت :
چیزی که مردم بطور معمول بعنوان ادعای حیثیت مطرح میکنند و در مواقعی مطرح هست که شخصی علیه دیگری شکایتی مطرح نموده و آن شکایت منجر به حکم برائت متهم شده است و این موضوع دلیلی برای نگرانی از طرح شکایات شده است.
مبنای شکایات با موضوع اعاده حیثیت :
ماده 697 بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی در این خصوص بیان داشته : «هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحا نسبت دهد یا آنها را منتشر کند که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت کند، جز در مواردی که موجب حد است، به یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد.»
اعاده در لغت به معنی بازگرداندن است و اعاده حیثیت، یعنی بازگرداندن وضعیت و حالت سابق اشخاص از جهت لطمه وارد شده به حیثیت و موقعیت اجتماعی آنها که مستقیما به سبب مطرح شدن شکایت واهی نسبت به آنها اتفاق افتاده است.
اما نکته مهم در این خصوص این است که وقتی باتهام ادعای حیثیت یا افترا علیه شخصی طرح شکایت میشود میبایست، ثابت گردد متهم فعلی (که شاکی سابق بوده است) در شکایت خلاف واقع سونیت داشته و با علم به بیگناهی متهم (که شاکی پرونده جدید است) علیه وی شکایت خلاف واقع را مطرح نموده باشد و شاکی باید بتواند این سونیت را ثابت نماید. بنابراین صرف شکایت از شخصی و صدور حکم برائت وی، حقی برای شکایت اعاده حیثت ایجاد نمیکند. در اینصورت می بایست بعد از هر شکایت کیفری که به هر دلیلی منجر به نتیجه نشود، منتظر طرح شکایت افترا باشیم.
پس فردی را می توان به جرم مفتری تحت تعقیب قرار داد که وی با سوء نیت و به قصد هتک حرمت و شخصیت دیگری امری که جرم محسوب می شود را به وی نسبت داده باشد.

چرا که هدف قانونگذار از وضع این قانون، حمایت از حیثیت و آبروی اشخاص بوده تا بی دلیل مورد تعرض قرار نگیرد و اشخاص نیز از طرح شکایات غیرواقع پرهیز نمایند.
از سوی دیگر شخصی هم که در اثر تهمت و ادعای خلاف واقع دیگری آبرویش خدشه دار شده، تلاش می کند تا در افکار عمومی یا در جمع خاصی این آبرو مجدداً احیا شود و با اثبات بی گناهی خود، موقعیت اجتماعی خود را تا حد امکان به حالت قبل برگرداند.
به طور مثال فردی بابت سرقت از منزلش از همسایه خود شکایت میکند، اما با دستگیری سارق اصلی و بررسی عدم هرگونه ارتباطی با همسایه ، مشخص میشود که همسایه بی گناه است. در چنین حالتی این همسایه که بیگناهیش ثابت شده می تواند مطابق ماده 697 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی تحت عنوان مفتری شخص شاکی را تعقیب کند. معمولاً در این خصوص شخص با طرح شکایت افترا در دادسرا تقاضای تحقیق، تعقیب و محکومیت مفتری را می نماید. اما برای اثبات ادعایش باید بتواند سوء نیت مفتری در طرح شکایت را اثبات نماید.
در صورت اثبات سوء نیت شاکی و اینکه او با قصد ضرر رساندن به دیگری ، شکایت را طرح کرده بود، جرم افترا ثابت شده و مفتری یعنی همان شاکی سابق، به مجازاتی معادل یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق یا یکی از آنها حسب مورد می باشد محکوم خواهد شد.
قانونگذار جهت حمایت از آبروی افراد و اعاده حیثیت راه هایی دیگر نیز در نظر گرفته. از آن جمله میتوان به نشر موضوع و حکم بیگناهی یا برائت در رسانه ها و حتی الزام شاکی به عذرخواهی از متهم از طریق جراید، اشاره نمود.
در صورتیکه شکایت شاکی از شخصی که حکم برائت او صادر گردیده نسبت دادن امر کذب با دروغی بوده باشد میتوان از طریق طرح شکایت کیفری نشر اکاذیب اقدام نمود.
مجازات این جرم، حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا 74 ضربه می باشد.
قانون مسئولیت مدنی نیز برای اعاده حیثیت در ماده یک خود، خسارت معنوی را قابل مطالبه دانسته هرچند رویه قضایی جاری فعلا تمایل چندانی به صدور حکم نسبت به خسارات معنوی ناشی از جرم ندارد چرا که این ماده می تواند دستاویزی برای افرادی باشد که به دلایل نقص مدارک شاکی، حکم برائت شان صادر شده و محکومیت شاکی فاقد سونیت مطلوب قانونگذار نبوده و نیست.
منبع: وب وکیل